Ο αμφιβληστροειδής είναι ο φωτοευαίσθητος ιστός του ματιού μας, σαν το φιλμ της φωτογραφικής όπου εκεί αποτυπώνονται οι οπτικές πληροφορίες.
Η ωχρά κηλίδα είναι ένα μικρό αλλά πολύ σημαντικό τμήμα του ματιού που βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς, είναι ασφυκτικά γεμάτη από φωτοευαίσθητα νευρικά κύτταρα και είναι υπεύθυνη για την λεπτομερή ευκρινή όραση και την αντίληψη των χρωμάτων.
Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας(ΗΕΩ) είναι μια εκφυλιστική πάθηση της ωχράς, η οποία επηρεάζει την κεντρική όραση. Αποτελεί την κύρια αιτία χαμηλής οπτικής οξύτητας στον ανεπτυγμένο κόσμο σε άτομα άνω των 50 ετών.
Τι συμπτώματα έχει η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Στα αρχικά στάδια, η ΗΕΩΚ μπορεί να μην έχει καθόλου συμπτώματα. Όταν η ασθένεια εξελίσσεται, τα αρχικά συμπτώματα είναι:
- Θολή όραση
- Παραμόρφωση (στρέβλωση) των ίσιων γραμμών κ των εικόνων (μεταμορφοψία)
- Μείωση της έντασης ή της φωτεινότητας των χρωμάτων
Καθώς η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας εξελίσσεται, τα συμπτώματα της ΗΕΩΚ μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν:
- Σταδιακή ή ξαφνική απώλεια της κεντρικής όρασης ή
- Σκούρες, θολές περιοχές στο κέντρο της όρασης
Τι προκαλεί την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Η ακριβής αιτία της ΗΕΩ είναι άγνωστη, αλλά η κατάσταση αναπτύσσεται καθώς γερνάει το μάτι. Υπάρχουν 2 τύποι:
- μη εξιδρωματική ή ξηρή ΗΕΩ: Αυτή η μορφή είναι αρκετά συνηθισμένη. Περίπου το 80% (8 στους 10) των ατόμων που πάσχουν από ΗΕΩ έχουν την ξηρή μορφή. Προκαλείται όταν τμήματα της ωχράς κηλίδας λόγω γήρανσης γίνονται λεπτότερα και ατροφούν. Ταυτόχρονα αναπτύσσονται μικροσκοπικά συσσωματώματα πρωτεΐνης που ονομάζονται drusen και σχηματίζονται κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Μικρά κενά ή σκοτώματα εμφανίζονται στην κεντρική όραση ενώ η περιφερική παραμένει λειτουργική.
- εξιδρωματική ή υγρή ΗΕΩ: Αυτή η μορφή είναι λιγότερο συχνή αλλά πολύ πιο σοβαρή. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της υγρής ΗΕΩ η ανάπτυξη νέων μη φυσιολογικών αιμοφόρων αγγείων (νεοαγγείων) κάτω από τον αμφιβληστροειδή (χοριοειδική νεοαγγείωση). Αυτά τα αγγεία λόγω της κακής τους ποιότητας μπορεί να αιμορραγήσουν ή να διαρρεύσει υγρό και να προκαλέσουν παραμόρφωση της δομής του αμφιβληστροειδούς, καταστροφή των φωτοευαίσθητων κυττάρων της ωχράς με τελικό αποτέλεσμα την ουλοποίηση της περιοχής και την απώλεια της κεντρικής όρασης. Από τα πρώτα συμπτώματα που παρουσιάζονται στον πάσχοντα, στα αρχικά στάδια της υγρής ΗΕΩ, είναι οι μεταμορφοψίες και η θολή όραση. Ευθείες γραμμές παρουσιάζονται παραμορφωμένες, καμπύλες ή μπερδεμένες μεταξύ τους.
Παράγοντες Κινδύνου:
- Ηλικία—ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου
- Καυκάσια φυλή
- Οικογενειακό ιστορικό ΗΕΩΚ
Πιθανοί παράγοντες κινδύνου:
- Γυναικείο φύλο
- Κατώτερο επίπεδο εκπαίδευσης
- Ανοιχτό χρώμα ίριδας
- Υπερμετρωπία
- Καρδιαγγειακή (καρδιοπάθεια)
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Κάπνισμα τσιγάρων
- Έκθεση στο ηλιακό φως
- Χαμηλή διαιτητική πρόσληψη ψαριών
- Υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ)
- Διατροφή χαμηλή σε λουτεΐνη και ζεαξανθίνη/αντιοξειδωτικά
Πως αντιμετωπίζεται μη εξιδρωματική (ή ξηρής μορφής) ΗΕΩ;
Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για την ξηρή μόρφή της ΗΕΩ. Ωστόσο τα άτομα που πάσχουν μπορούν να ωφεληθούν από:
- υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή: Τα σκούρα φυλλώδη λαχανικά, τα κίτρινα φρούτα και λαχανικά, τα ψάρια και μια ισορροπημένη, πλούσια σε θρεπτικά συστατικά διατροφή έχουν αποδειχθεί ευεργετικά για τα άτομα με AMD.
- ειδικά συμπληρώματα διατροφής με συγκεκριμένο συνδιασμό (βιταμίνες C, E, λουτείνη, ζεαξανθίνη, ψευδάργυρο, χαλκό) επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
- γυμναστική
- διακοπή ή ελάττωση του καπνίσματος
Πως αντιμετωπίζεται η εξιδρωματική (ή υγρής μορφής) ΗΕΩ;
Υπάρχουν αρκετές θεραπείες που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της ΗΕΩ υγρής μορφής:
- Ενδουαλοειδικές εγχύσεις (ενέσεις): Είναι ο πιο πρόσφατος τρόπος στην αντιμετώπιση της υγρής μορφής. Ένας ειδικός τύπος φαρμάκου που αναστέλλει τον VEGF παράγοντα εισέρχεται στο εσωτερικό του οφθαλμού με μία ένεση. O VEGF παράγοντας (Vascular Endothelial Growth Factor), ευνοεί την ανάπτυξη των παθολογικών, μη φυσιολογικών αγγείων (νεοαγγείων) και κατά συνέπεια τα anti-VEGF φάρμακα βοηθούν στο να διατηρήσουν, ακόμη και να ανακτήσουν, την όραση. Τα κυριότερα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι το Lucentis (Ranibijumab), το Eylea (Aflibercept), το Avastin (Bevacijumab) και το Beovu (Brolucizumab). Χορηγούνται με έγχυση (ένεση) στο μάτι, με τοπική νάρκωση (σταγόνες) σε συνθήκες χειρουργείου. Περίπου ένα μήνα μετά, ο γιατρός θα εκτιμήσει το αποτέλεσμα της θεραπείας. Σύμφωνα με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα οι ασθενείς που ξεκινούν την θεραπεία χρειάζονται από μία ένεση το μήνα, τους τρεις πρώτους μήνες και μετά αναλόγως την αντίδραση του οφθαλμού στη θεραπεία ο γιατρός θα επιλέξει το θεραπευτικό σχήμα που έχει το καλύτερο αποτέλεσμα.
- Φωτοδυναμική θεραπεία (PhotoDynamicTherapy, PDT): Μια θεραπεία για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας κατά την οποία ένα φάρμακο ενεργοποιούμενο με φως (βερτεπορφίνη) εγχέεται στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνει στο μάτι. Με το χαμηλής έντασης λέιζερ (ψυχρό λέιζερ) ενεργοποιούμε την ουσία στα αγγεία της ωχράς κηλίδας που έδειξαν ότι υπάρχει διαρροή υγρού, σφραγίζοντάς τα προκαλώντας θρόμβωση και καταστροφή των νεοαγγείων. Επειδή αυτό το λέιζερ δεν παράγει θερμότητα και δεν καταστρέφει τον υποκείμενο αμφιβληστροειδή μπορεί να εφαρμοστεί στην περιοχή της ωχράς στο κέντρο της όρασης.
Τέλος, αν και οι ασθενείς με οποιαδήποτε μορφή ΗΕΩΚ μπορεί να παρουσιάσουν προοδευτική μείωση της οπτικής οξύτητας, ποτέ δεν θα είναι εντελώς τυφλοί.
